.. .. Elenco,

.. .. Résumé, 'educazione spinoziana: libri e quaderni dei luoghi comuni

L. and .. .. , 39 3. La trans-testualità spinoziana: citazioni, riferimenti ed exempla

. .. La-biblioteca-spinoziana,

. Citazioni and . .. Spinoza,

. .. La-citazione-esplicita, , p.61

L. , citazione implicita" ovvero il "riferimento"

.. .. Gli,

.. .. Introduzione,

.. .. La-riscoperta-di-tacito-e-la-sua-diffusione,

I. Tacitismo, :. , and .. .. ,

S. Può-parlare-di-tacitismo?-alcune-obiezioni-e-risposte and .. .. ,

. .. Il-tacitismo-spagnolo, Categorie sovrapposte: Neo-stoicismo politico e Ragion di Stato

. Antropologia and .. .. Tacitismo,

.. .. Introduzione, citazioni, i riferimenti, p.140

C. Rufo-e-tacito,

.. .. Citazioni-e-riferimenti-nella-prefazione,

.. .. ,

C. and .. .. ,

.. .. ,

P. .. Il-trattato-teologico-politico?-narrazioni-sacre, 156 3. La citazione, i riferimenti e le loro funzioni nel Trattato Politico

. Tacito and . .. Tp,

.. .. Guerre,

L. and .. .. , , p.188

. Meta-livello, quale uso delle fonti? Il carteggio Spinoza-Boxel e il valore delle «storie di spettri»

?. .. Perché-il-carteggio-spinoza-boxel,

C. Datazione and .. .. ,

C. and ?. .. ,

.. .. ,

L. Storia-sacra-o-le-storie-sacre and ?. .. ,

.. .. Narrazioni-storiche,

.. .. La-storia-della-scrittura,

L. and .. .. ,

. Le and .. .. Di-adamo,

.. .. Introduzione,

. Di and .. .. Spinoza-boxel,

.. .. ,

. .. Fisiologia-della-narrazione, Opera Quotquot Reperta Sunt. Recognoverunt J. van Vloten et, Hagae Comitum 1882-1883 e B. Spinoza, Opera, im auftrag der Heidelberger akademie der wissenschaften herausgegeben, 1925.

J. H. Leopold, Ad Spinoza Opera Posthuma, Martinius Nijhoff, The Hague 1902 e J. H. Leopold, Le langage de Spinoza et sa pratique du discours, Spinoza to the Letter: Studies in Words, Texts and Books, a cura di F. Akkermann, P. Steenbakkers, pp.9-33, 2005.

P. Moreau, Spinoza, Tacite e les Juifs, «Architectures de la raison», 1996.

O. Su-tutti and . Proietti, Classici latini nell'opera di Spinoza, «Rivi-sta di Filosofia Neo-Scolastica» 77, 210, 1985, O. Proietti, Una fonte del «de intellectus emendatione» spinoziano. Le «Lettere a Lucilio», «La Cultura», il Mulino, 1991.

. Cfr, in particolare le note al Trattato TeologicoPolitico in B. Spinoza, TrattatoTeologico politico, a cura di P. Totaro, Bibliopolis, 2007.

J. Lagrée, Lagrée e Vinciguerra leggono entrambi il processo di significazione spinoziano, per come si può evincere dagli scritti, con lenti peiriciane. Si tratta, cioè, di un processo composto della relazione tra tre elementi: l'oggetto -la res -l'immagine -segno -e il soggetto -l'interpretante, Cfr. L. Vinciguerra, op.cit, vol.212, p.54

V. H. Beschreven-door and J. Volckertrsz, , 1661.

J. De-la and . Court, Politike Discoursen, handelende in Ses ondershhieide boeken van Steeden

.. S. Cfr and . Visentin, La libertà necessaria, ETS, 2001.

E. Spinoza, , vol.51, pp.167-175

E. Spinoza, , vol.53, p.171

E. Spinoza, , vol.55, p.179

E. Spinoza, , vol.53, p.171

P. Moreau, ) fa notare come Spinoza non sia mai il primo a proporre un argomento, pp.3-8, 2004.

B. Spinoza, Tractatus Theologicopoliticus, Apud Henricum Künraht, 1670.

B. Spinoza, Opera Posthuma, Quorum series post Praefationem exhibetur, 1677.

C. B. Edizioni, O. Spinoza, . Quotquot-reperta, R. J. Sunt, J. P. Van-vloten et al., Hagae Comitum, pp.1882-1883

B. Spinoza, . Opera, C. Heidelberger-akademie-der-wissenschaften-herausgegeben, C. Gebhardt, and . Winter, , 1925.

B. Spinoza, T. Teologicopolitico, and P. Totaro, , 2007.

B. Spinoza, T. Politico, and D. A. Droetto, , 1958.

B. Spinoza, Trattato Politico, a cura di A. Montano, Il Tripode, 2000.

B. Spinoza, T. Politico, P. Cristofolini, and . Pisa, , 2011.

B. Spinoza, Principi della filosofia di Cartesio, Pensieri metafisici, a cura di E. Scribano, 1990.

B. Spinoza, . Epistolario, D. A. Cura, and . Droetto, , 2016.

B. Spinoza, . Etica, D. E. Cura, E. Giancotti, and . Riuniti, , 1988.

B. Spinoza, Emendazione dell'intelletto, Principi della filosofia cartesiana, pensieri metafisici, a cura di E. de Angelis, 1962.

B. Spinoza, I. Oeuvres, and T. Théologicopolitique, , 1999.

B. Spinoza, V. Oeuvres, and T. Politique, , 2005.

A. Stagiritae, Opera, quae in hunc usque diem extant omnia, Latinitate partim antea, partim nunc primum a viris doctissimis donata, et Graecum ad exemplar diligenter recognita. Omnes in tres tomos digesta. Accesserunt in singulos libros argumenta, nunc primum ex optimis Graecorum commentariis in Latinam linguam conversa, et suis quaeque locis apposita. Item supra censuram Io. Ludovici Vivis Valentini de libris Aristotelicis, 1548.

D. E. Arriani and . Alex, Magni historiarum libri 7. Eiusdem indica

, Vulcanii Brug. interpretatione. Nicolaus Blancardus e veteribus libris recensuit, versionem latinam emendavit, octo libros animadversionum adiecit, apud Joannem Janssonium a Waesberge, & viduam Elizaei Weyerstraet, 1668.

Q. Curzio-rufo, S. Di, and A. Magno, , 1998.

M. Val and . Martialis, Epigrammata, cum notis Th. Farnabii, apud Ioannem Ianssonium, 1654.

T. and L. Patavini, nunc vero etiam, ad membranas Bibliothecae Palatinae Electoralis a Iano Grutero. Accedunt in eundem Livium observationes, emendationes annotationes, denique variae variorum, Laurent. Vallae... cum indice rerum ac verborum locupletissimo huic novissimae editioni adaptato, Historicorum Romanorum principis, libri omnes superstites recogniti pridem et emendati ad manuscriptorum codicum Fuldensium Moguntinensium et Coloniensium fidem

A. Titi-petronii, Accedunt diversorum poetarum Lusus in Priapum, Pervigilium Veneris, Ausonii cento nuptialis, Cupido crucifixus, Epistolae de Cleopatra, et alia nonnulla. Omnia commentariis, et notis 319 doctorum virorum illustrata, Satyricon cum fragmento nuper Tragurii reperto, 1669.

M. and A. Plauti, Comoediae superstites 20. accuratissime editae, typis Ludovici Elzevirii, 1652.

G. Sallustio, Opera quae exstant omnia, curato da I, L. Burnouf, 1829.

L. A. Seneca, Alle de brieven van L. Annaeus Seneka, aan Lucilius geschreven: bestaande in zedenrijke leringen, heilsame onderwijzingen, treffelijke zinspreuken, deftige aanmaningen, en scherpzinnige verschillen der oude wijsbegerigen. Door J.H. Glazemaker uit het Latijn in de Nederlantsche taal vertaalt, 1654.

C. Tacitus, Additi Commentarii aucti emendatique ad ultima manu. Accessit C. Velleius Paterculus cum eiusdem Lipsi auctoribus notis, ex officina Plantiniana apud Ioannem Moretum, 1607.

C. Tacito, M. Storie, and G. Stefanoni, , 1991.

C. Tacito, M. Annali, and G. Stefanoni, , 1990.

C. Tacito, . Agricola, M. Germania, and G. Stefanoni, , 1991.

P. Terenzio, L. , F. Bertini-e, V. Faggi, and G. , , 1989.

P. Virgilii-maronis, cum veterum omnium commentariis et selectis recentiorum notis nova editio, ex officina Abrahami Commelini, 1646.

. Moderni-b, Álamos de Barrientos, Tácito español ilustrado con aforismos, Luis Sánchez, 1614.

H. Anonimo and . Subsecivae, Eliot's Court Press for E, p.1620

F. Bacon, Sermones Fideles, Ethici, Politici, oeconomici: Sive Interiora Rerum. Accedit Faber Fortunae &c., Franciscus Hackium, Lugduni Batavorum 1641

F. Bacon, De Dignitate et Augmentis Scientiarum, ex officina I, 1623.

F. Bacon, The Tvvoo Bookes of Francis Bacon of the Proficience and the Advancement of Learning, divine and humane, 1605.

F. Bacon, The Works of Francis Bacon, a cura di, 1857.

F. Bacon, , 1975.

F. Bacon, Il parto maschio del tempo, 1975.

P. Bayle, Dictionnaire historique et critique, 1740.

V. H. Beschreven-door and J. Volckertrsz, , 1661.

J. De-la and . Court, Politike Discoursen, handelende in Ses ondershhieide boeken van

L. Steeden, . Oorlogen, . Kerken, and D. C. Regeeringen-en-zeeden, , 1662.

R. Descartes, OEuvres de Descartes, pp.1896-1909

R. Descartes and . Discorso-sul-metodo, , 1993.

B. Gracián, A. De-ingenio, and J. Sanchez, , 1642.

B. Gracián, I. El-criticón, and . Nogues, , pp.1651-1657

. Grozio, Annales et Historiae de rebus Belgicis, 1657.

F. Guicciardini, . Ricordi, D. E. Cura, and G. Pasquini, , 1965.

A. Herrera, Los cinco primeros libros de los Anales

T. Hobbes, The English Works, pp.1839-1845

T. Hobbes and T. Discourses, A critical Modern Edition of Newly Identified Work of the Young Hobbes, 1995.

T. Hobbes, D. Coli, R. E. Hobbes, and M. Nell,

L. Stuart and . Lettere, , 2009.

T. Hobbes, The History of the Grecian War written by Thucydides, The English Works, VIII, pp.1839-1845

T. Hobbes, D. Cive, T. Magri, and E. Riuniti, , 1979.

T. Hobbes, . Leviatano, C. Cura-di, G. Galli, and . Micheli, BUR, 2011.

T. Hobbes and D. Corpore, , 1972.

G. Lipsio, Politicorum sive doctrinae civilis libri sex, ex Officina Plantiniana, Antverpiae 1623, 1589.

G. Lipsio, De Constantia libri duo, qui alloquium praecipue continent in publicis malis, 1584.

G. Lipsio, Monita et exempla politica. Libri duo, qui virtutes et vitia principum spectant, J. Moretus, 1606.

G. Lipsio, . Politica, D. T. Cura, and . Provvidera, , 2012.

G. Lipsio, Politica: Six Books of Politics or Political instruction, a cura di J. Waszink, Royal Van Gorcum, 2004.

N. Machiavelli, Discorsi sopra la prima deca di Tito Livio, BUR, 1984.

N. Machiavelli, Il Principe. Scritti politici, 1969.

M. Nizolius, Caelii Secundi Curionis, et Marcelli Squarcialupi Plumpinensis, magno labore et studio olim mactus. Denuo per Iacobum Cellarium Augustanum, locupletissima tam simplicium, tum compositorum verborum accessione, una cum indice Ciceronianum vocum barbaris substitutarum auctiore in calce operis adiecto, et diversarum Ciceronis editionum fideli collatione, ditatus, dotatus, a quam plurimis mendis observata passim characterum eleganti diversitate repurgatus, sive Thesaurus Ciceronianus, post nunquam satis laudatas operas Basilii Zanchi

F. De-quevedo and . Villegas, , 1661.

F. De-quevedo, . Villegas, F. Obras, and . Foppens, , 1660.

D. De-saavedra and . Fajardo, Empresas políticas, Catédra, 1999.

D. De-saavedra and C. Fajardo, Dedicada al Principe de las Españas nuestro señor, 1658.

G. Scioppius, Grammatica philosophica non modo Tironibus linguae latinae ad artem illam uno trimestri perfecte addiscendam, sed et Latine doctissimis ad reddendam eorum rationem, quae legunt aut scribunt, in primis utilis, vel necessaria: accessit praefatio de veteris ac novae grammaticae Latinae origine, dignitate et usu. Editio nova beneficio V.A. Petri Scavenii plurimis in locis nunc demum insigniter aucta e schedis ipsius auctoris, a quo omnia, paulo antem mortem, accuratius recognita et emendata

E. Suyero, Las obras de Cornelio Tácito traducidas de latin en castellano por Emanvel Sueyro, Herederos de Pedro Bellero, Antwerp 1613. Trans. Emanuel Sueyro, p.1619, 1614.

F. Van-den-enden, Text in Translation, the Relevant Biographical Documents and a Selection from Kort Verhael Introduced, presented, translated and commented on by Wim Klever, 2007.

G. , Vossii Aristarchus, sive de arte grammatica libri septem. Quibus censura in grammaticos praecipue veteres exercetur; caussae linguae Latinae eruuntur; scriptores Romani illustrantur, vel emendantur. Editio secunda, pluribus locis aucta

. Bibliografia and . Secondaria,

J. Abellán, El concepto de providencia en Justus Lipsius: entre la tradición y el ma quiavelismo, Anthropos, pp.195-214, 2013.

F. Akkerman, Studies in the posthumous works of Spinoza, on style, earliest translation and reception, earliest and modern edition of some texts, Krips Repro Meppel, 1980.

F. Akkerman and . Le-caractère-rhétorique-du-«traité-théologicopolitique», Spinoza en tre Lumières et Romantisme, «Cahiers de Fontenay», pp.381-89, 1985.

F. Akkerman, La Penurie de mots de Spinoza : aspects humanistes de son métier d'écri vain, in «Lire et traduire Spinoza» -Groupe de recherches spinozistes -Presses Universitaires de la Sorbonne, pp.9-37, 1989.

S. Ansaldi and . Spinoza, , 2001.

B. Antón and T. , Emblemática y libros de loci communes

P. España and . Badillo, Pastor Pérez, Anthropos, pp.219-234, 2013.

A. Arienzo, From Machiavellian Policy to Parliamentary Reason of State, Machia vellian Encounters in Tudor and Stuart England, pp.141-155, 2013.

D. Armitage, Empire and liberty: a republican dilemma, vol.2, pp.29-46, 2002.

P. Badillo-o'farrell,

P. España and . Badillo, Pastor Pérez, Anthropos, pp.75-116, 2013.

A. Billecoq, Spinoza et les spectres. Un essai sur l'esprit philosophique, 1987.

H. W. Blom, Causality and morality in Politics. The rise of Naturalism in Dutch Seven teenth Century Political Thought, 1955.

H. W. Blom, De La Court e l'interesse di Stato, «Scienza e Politica», vol.9, pp.25-48, 1993.

G. Borrelli, Ragion di Stato e Leviatano, 1993.

G. Boss and L. 'histoire-de-hobbes-À-spinoza, Hobbes e Spinoza, scienza e politica, a cura di D. Bostrenghi, Bibliopolis, pp.455-495, 1992.

D. Bostrenghi, Forme e virtù della immaginazione in Spinoza, 1996.

L. Bove, La strategia del conatus, Affermazione e resistenza in Spinoza, 2002.
URL : https://hal.archives-ouvertes.fr/halshs-00433722

R. Bunce and F. Bacon, Thomas Hobbes, philosophy, and history, 2003.

. Burke, A Survey of the popularity of Ancient Historians, History and Theory, vol.5, issue.2, pp.135-152, 1966.

P. Burke and T. , , pp.149-171, 1969.

P. Burke, Tacitism, scepticism, and reason of state, in The Cambridge History of Politi cal Thought 1450-1700, a cura di, pp.477-498, 1995.

F. Cerrato, Cause e nozioni comuni nella filosofia di Spinoza, 2008.

M. Chaui, Politica em Espinosa, Companhia de letras, 2003.

J. Colerus, J. M. Lucas, and L. Spinoza, Quodlibet, 1994.

M. Colish, The Stoic Tradition from Antiquity to the Early Middle Ages, 1990.

A. Compagnon, La seconde main ou le travail de la citation, Éditions du Seuil, 1979.

G. Coppens, . Spinoza, and . Boxel, Une histoire de fantômes, «Revue de métaphysique et de morale», 1, 41, pp.59-72, 2004.

P. Cristofolini and L. Libero, L'eresia spinozista alle radici dell'Europa moderna, ETS, 2007.

P. Cristofolini and P. Di-spinoza, Il ponte vecchio, Cesena, Spinoza: indivi duo e moltitudine, pp.145-159, 2007.

E. De-bom, Brill's Studies in Intellectual History, Introduction, in (Un)masking the Realities of Power. Justus Lipsius and the Dynamics of Political Writing in Early Modern Europe, vol.193, pp.3-24, 2011.

G. Deleuze, Spinoza: filosofia pratica, 1991.

G. Deleuze, Spinoza e il problema dell'espressione, Quodlibet, 1999.

F. Del-lucchese and G. Tumulti-e-indignatio, , 2004.

N. Dubos, Thomas Hobbes et l'Histoire. Système et réc i t s à l'âge classique, Publications de la Sorbonne, 2014.

N. Dubos, A Discourse Upon the Beginning of Tacitus : Cavendish, Hobbes et le taciti sme anglais, in Tacite et le tacitisme en Europe à l'époque moderne, a cura di A. Merle e A. Oïffer-Bomsel, Honoré Champion, pp.298-313, 2017.

C. Esteve, Tacite dans la théorie historiographique espagnole de l'époque moderne

. Tacite, Europe à l'époque moderne, pp.193-207, 2017.

J. , Lebensgeschichte Spinoza's in Quellenschriften, Urkunden und Nichtamtlichen Nachrichten, 1899.

C. Gebhardt, Spinoza gegen Clapmarius, «Chronicon Spinozanum», vol.3, pp.344-391, 1923.

G. Genette and P. , La letteratura al secondo grado, 1997.

L. Gerbier, Une méthode pour interpréter les histoires : Machiavel et Jean Bodin, «Re-vue de métaphysique et de morale», vol.2, p.62, 2009.

E. and G. Boscherini, Studi su Hobbes e Spinoza, 1995.

G. Giglioni, Philosophy according to Tacitus: Francis Bacon and the Inquiry into the Limits of Human SelfDelusion, «Perspectives in Science», vol.20, pp.159-182, 2012.

C. , Alexandre le Grand ou le rêve des princes : lectures de QuinteCurce et de Plutarque au XVII e siècle, in, L'Histoire d'Alexandre selon QuinteCurce

. Mahé-simon, Armand Colin « Recherches, pp.265-304, 2014.

M. Hadas-lebel, La lecture de Flavius Josèphe aux XVII et XVIII siècle in La République des lettres et l'histoire du judaïsme antique XVIeXVIIIe siècles

F. Grell and . Laplanche, , pp.101-113, 1992.

E. H. Mulier, Dutch Views on Machiavelli in the se venteenth and eighteenth century, pp.247-263, 1990.

E. A. Heavens, Commonplace Books: A History of Manuscripts and Printed Books from Antiquity to the Twentieth Century, Beinecke Rare Book and Manuscript Library, 2001.

J. Henry, Corpi individuali e corpi collettivi. Dalla fisica alla politica

F. Moreau-e and ). Toto, , vol.40, pp.159-175, 2015.

T. Hippler and L. 'éthique-de-l'historien-spinoziste, Histoire et raison chez Spinoza, 2012.

H. Höpfl, Brill's Studies in Intellectual History, History and exemplarity in the Works of Justus Lipsius, in (Un)masking the Realities of Power. Justus Lipsius and the Dynamics of Political Writing in Early Modern Europe, vol.193, pp.43-72, 2011.

A. Illuminati, R. Spinoza, V. Caporali, S. Morfino-e, and . Visentin, Il ponte vecchio, Spinoza: individuo e moltitudine, pp.203-213, 2007.

C. Jaquet, Les expressions de la puissance d'agir chez Spinoza, Éditions de la Sorbonne, 2005.

M. Janssens, Rhetoric and Exemplarity in Justus Lipsius's Monita et exempla politica, i n (Un)masking the Realities of Power. Justus Lipsius and the Dynamics of Political Writing in Early Modern Europe, vol.193, pp.115-134, 2011.

I. Kajanto, Spinoza to the Letter: Studies in Words, Texts and Books, a cura di F. Akkermann, P. Steenbakkers, pp.35-54, 2005.

D. Kapust, T. , and P. Thought, A Companion to Tacitus, a cura di V. E. Pagán, pp.504-528, 2012.

W. Klever, Van den Enden, Free Political Propositions And Considerations of

. State, Text in Translation, the Relevant Biographical Documents and a Selection from Kort Verhael, a cura di W. Klever, 1665.

J. Kristeva, , 1969.

J. Lagrée, Juste Lipse : destins et Providence, in Le Stoïcisme au XVIe et au XVIIe siè cle. Le retour des philosophies antiques à l'âge classique, vol.1, pp.77-93, 1999.

J. Lagrée, La vertu stoïcienne de constance

, Le retour des philosophies antiques à l'âge classique, vol.1, pp.94-116, 1999.

J. Lagrée and . Spinoza, , 2004.

J. Lagrée, La citation dans le Traité ThéologicoPolitique, Spinoza to the Letter: Studies in Words, Texts and Books, a cura di F. Akkermann, P. Steenbakkers, pp.107-124, 2005.

J. Lantoine, Spinoza après Bourdieu: Politique des dispositions, Éditions de la Sorbonne, 2018.

W. Lapini, I. Spinoza-e-le-inezie-puerili, and . Melangolo, , 2010.

H. Laux, Imagination et religion chez Spinoza. La potentia dans l'histoire, 1993.

J. H. Leopold, Ad Spinoza Opera Posthuma, Martinius Nijhoff, 1902.

J. H. Leopold, Le langage de Spinoza et sa pratique du discours, Spinoza to the Let ter: Studies in Words, Texts and Books, a cura di F. Akkermann, P. Steenbakkers, pp.9-33, 2005.

A. A. Long, Hellenistic Philosophy. Stoics, Epicureans, Sceptics, 1986.

A. A. Long, Stoicism in the Philosophical Tradition: Spinoza, Lipsius, Butler, in Helle nistic and Early Modern Philosophy, pp.7-29, 2003.

S. and L. Poza, La Política de Lipsio y las Empresas políticas de Saavedra Fajardo, «Res Pública. Revista de filosofía, política. Saavedra Fajardo y su época», pp.209-234, 2008.

G. Lucchesini and . Spinoza-e-tacito, Paradigmi della modernità e classicità politica, Spi noza. Ricerche e prospettive. Per una storia dello spinozismo in Italia, a cura di D. Bostrenghi e C. Santinelli, Bibliopolis, 2007.

F. Manzini, Spinoza lecteur d'Aristote, «Bulletin de Bibliographie Spinoziste», vol.23, pp.1-4, 2000.

F. Manzini, Spinoza : une lecture d'Aristote, 2015.

J. Margolin, J. Pendergrass, and M. Van-der-poel, Images et lieux de memoire d'un étudiant du XVIe siècle. Étude, transcription et commentaire d'un cahier de latin d'un étudiant néerlandais, 1991.

H. Marquer, Hobbes et la pensée de la crise, Spinoza ou les politiques de la Parole, pp.35-48, 2009.

M. Martelli and M. , Osservazioni su alcuni luoghi dei 'Discor si sopra la prima deca di Tito Livio, Quaderni di Filologia e Critica XIII, 1998.

S. M. Bermejo and T. Tacitus, The Reception of Tacitus's Works in the Ver nacular Languages of Europe, 16th17th Centuries, Plus Edizioni, 2010.

S. and M. Bermejo, Une réputation sujette à controverse. Regards critiques sur

. Tacite-À-l'époque-moderne, Tacite et le tacitisme en Europe à l'époque moderne, pp.155-174, 2017.

A. Matheron, Le Christ et le salut de s ignorants chez Spinoza, Éditions AubierMontaigne, 1971.

A. Matheron, Anthropologie et politique au XVIIe siècle, Librairie philosophique J. Vrin, 1986.

A. Matheron, Individu et communauté chez Spinoza, Les éditions de Minuit, 1988.

A. Matheron, Spinoza et la décomposition de la politique thomiste : Machiavélisme et

I. A. Utopie and . Matheron, Études sur Spinoza et les philosophies de l'âge classique, ENS Éditions, pp.81-111, 2011.

A. Matheron, Du Traité théologico-politique au Traité Politique, in A. Matheron, Études sur Spinoza et les philosophies de l'âge classique, ENS Éditions, pp.205-218, 2011.

F. Mignini, Ars imaginandi, 1981.

A. Momigliano, The first political commentary on Tacitus, «The Journal of Roman Studies», vol.37, pp.91-101, 1947.

F. Montcher, Autour de la raison d'État. Marché généalogique et réseaux tacitistes dans la monarchie hispanique, in Tacite et le tacitisme en Europe à l'époque moderne, a cura di A. Merle e A. Oïffer-Bomsel, Honoré Champion, pp.353-382, 2017.

P. Moreau, Fortune et théorie de l'histoire, pp.298-305, 1990.

P. Moreau, ;. Puf, and «. Épimethée, Spinoza: l'expérience et l'éternité, 1994.

P. Moreau, Spinoza, Tacite e les Juifs, in «Architectures de la raison», 1996.

P. Moreau, Lire la correspondence, «Revue de métaphysique et de morale», 1, 41, pp.3-8, 2004.

P. Moreau, Spinoza et Epicure : la Physique in P.-F. Moreau, Problèmes du Spinozi sme, pp.15-26, 2006.

P. Moreau, Spinoza romancier, «Philosophie magazine», pp.60-62, 2016.

P. Moreau, . Ulysse, . État, and . Éternité, éternité : philosophie, mystique, clinique a cura di A. Feneuil et I. Krtolica, pp.13-28, 2018.

P. Moreau, Les origines du christianisme dans le Traité théologicopolitique, 2019.

V. Morfino, Il tempo e l'occasione. L'incontro Spinoza Machiavelli, LED, 2002.

V. Morfino, Temporalità plurale e contingenza: l'interpretazione spinoziana di Ma chiavelli, «Etica e Politica», vol.1, 2004.

M. Morford, Stoic and Neostoics. Rubens and the Circle of Lipsius, 1991.

M. Morford-;-di, T. J. Luce, and A. J. Woodman, Tacitean Prudentia and the Doctrines of Justus Lipsius, pp.129-151, 1993.

A. Moss, Printed Commonplace Books in the Renaissance, «Acta Conventus NeoLatini Torontonensis», pp.509-527, 1991.

A. Moss, Printed CommonplaceBooks and the Structuring of Renaissance Thought, 1996.

A. Moss, The Politica of Justus Lipsius and the CommonplaceBook, «Journal of the History of Ideas», vol.59, pp.421-458, 1998.

A. Moss, Monita et exempla politica as exemple of a genre, in (Un)masking the Reali ties of Power. Justus Lipsius and the Dynamics of Political Writing in Early Modern Europe, vol.193, pp.97-114, 2011.

G. H. Nadel, History as Psychology in Francis Bacon Theory of History, in Essential Articles for the study of Francis Bacon, a cura di B. Vickers, Sidgwick & Jackson, pp.236-250, 1972.

S. Nadler, Baruch Spinoza e l'Olanda del seicento, 2002.

J. Nieuwstraten, Historical and Political Thought in the SeventeenthCentury Dutch Re public: The Case of Marcus Zuerius Boxhorn (16121653), Saenredamstraat, vol.65, 2012.

G. Oestreich, Neostoicism and the Early Modern State, 1982.

M. A. Pérez, El pensamiento político clásico español entre el maquiavelismo previo (premaquiavelismo) y el tacitismo tardío (tardotacitismo), in Tácito y tacitismo en España, pp.143-186, 2013.

M. A. Pincelli and T. , Istituto della Enciclopedia Italiana, vol.1, pp.586-587, 2014.

J. Pousseur, Le Novum Organum de Descartes à Spinoza, L'Héritage baconien au 17e et au 18e siècles, a cura di C. Jaquet, Kimé, pp.17-43, 2000.

G. Procacci, Machiavelli nella cultura europea dell'età moderna, 1995.

O. Proietti, «Adulescens luxu perditus». Classici latini nell'opera di Spinoza, «Rivista di Filosofia Neo-Scolastica», vol.77, 1985.

O. Proietti, Una fonte del «de intellectus emendatione» spinoziano. Le «Lettere a Luci lio», «La Cultura», il Mulino, 1991.

O. Proietti, Philedonius, 1657. Spinoza, Van den Enden e i classici latini, EUM, 2010.

N. B. Reynolds-e and A. W. Saxhonouse, Hobbes and the Horae Subsecivae in T. Hobbes, Three Discourses, A critical Modern Edition of Newly Identified Work of the Young Hobbes, pp.3-25, 1995.

G. Sasso, Machiavelli e gli antichi e altri saggi, Riccardo Ricciardi Editore, 1987.

W. A. Saxhonouse, Hobbes and the 'Horae subsecivae, vol.13, pp.541-567, 1981.

M. Scattola, Per un'epistemologia delle dottrine politiche europee, Prima e dopo il Leviatano, a cura di M. Scattola e P. Scotton, Cleup, Padova, pp.73-108, 2014.

K. C. Schellhase, Tacitus in Renaissance Political Thought, 1976.

K. Schuhmann, Hobbes' concept of History, in Hobbes and History, pp.3-23, 2000.

L. Schwartz, Histoire et politique dans l'oeuvre de Quevedo. Le modèle de Tacite selon

J. Lipse, Tacite et le tacitisme en Europe à l'époque moderne, pp.278-295, 2017.

E. Scribano, Macchine con la mente. Fisiologia e metafisica tra Cartesio e Spinoza, Carocci, 2015.

M. Sénellart, Le stoïcisme dans la constitution de la pensée politique, Les Politiques de

J. Lipse, Le Stoïcisme au XVIe et au XVIIe siècle. Le retour des philoso phies antiques à l'âge classique, vol.1, pp.117-139, 1589.

A. J. , Servaas Van Rooijen, Inventaire des livres formant la bibliothèque de Bénédict Spinoza, p.1889

L. Simonutti and . Liberté,

Q. Skinner, Machiavelli's Discorsi and the prehumanist origins of republican ideas

R. Machiavelli, Q. Skinner, G. Bock, and M. Viroli, , pp.121-134, 1990.

Q. Skinner, Reason and Rhetoric in the Philosophy of Hobbes, 1996.

Q. Skinner, Republicanism. A Shared European Heritage, a cura di Q. Skinner e M. van Gelderen, 2002.

D. Stanciu, Prudence in Lipsius's Monita et Exempla politica, in ((Un)masking the Re alities of Power. Justus Lipsius and the Dynamics of Political Writing in Early Modern Europe, vol.193, pp.233-262, 2011.

A. Stilianou, Spinoza et l'histoire antique, vol.12, pp.121-137, 1996.

L. Strauss, The Political Philosophy of Hobbes. Its Basis and Its Genesis, 1936.

L. Strauss, L. Testament-de, and . Spinoza, , 2011.

A. Suhamy, Pensées métaphysiques, I, ch. VI, in Les Pensées métaphysiques de Spinoza, a cura di C. Jaquet, Éditions de la Sorbonne, pp.71-96, 2004.

A. Suhamy, La communication du bien chez Spinoza, Éditions Classiques Guarnier, 2010.

A. Suhamy, Les accommodements raisonnables chez Spinoza, pp.93-107, 2018.

E. and T. Galván, El tacitismo en las doctrinas políticas del siglo de oro español, pp.895-988

G. Toffanin, Machiavelli e il "Tacitismo". La "politica storica" al tempo della Contro riforma, A. Draghi, 1921.

S. Torres, . Tiempo, I. Memoria-e-historia-en-machiavelli-y-spinoza, and . Spinoza, , 2008.

S. Torres, La presencia de Machiavelli en el Tratado Político de Spinoza. Conjecturas entorno al gobierno aristocrático, «Conatus», 2010.

P. Totaro, Experientia, pp.49-64, 2009.

F. Toto, Percorsi nell'Etica di Spinoza, 2014.

O. Tourneux and L. R. Tuck, Philosophy and Government, vol.15721651, 1993.

R. Tuck and T. Hobbes, Hobbes and History, pp.98-110, 2000.

J. Van-cauter, Wisdom as a Meditation of Life: Spinoza on Bacon and Civil History, «British Journal for the History of Philosophy», vol.24, pp.88-110, 2016.

M. Van-gelderen, The Machiavellian moment and the Dutch Revolt: the rise of neostoi cism and Dutch republicanism, pp.205-224, 1990.

L. Vinciguerra and . Spinoza, La genèse de l'imagination, 2005.

S. Visentin, La libertà necessaria, ETS, 2001.

S. Visentin, Acutissimus o prudentissimus? Intorno alla presenza di Machiavelli nel Trattato politico di Spinoza, «Etica&Politica», 2004.

S. Visentin, Volonté d'être esclave et désir d'être libre. Ambivalence de la multitude chez Spinoza, pp.283-305, 2012.

S. Visentin, Hodie nullos habemus prophetas, Spinoza, i Collegianti e la Repubblica, «Etica&Politica», vol.16, pp.188-213, 2014.

S. Visentin, La disputa tra Dirck Coornhert e Lipsius, «Storia del pensiero politico», pp.203-225, 2015.

S. Voinier, « Te lo diré con franqueza : mi regalo viene con tu Tácito y contigo mismo

, La présence de Tacite dans les échanges épistolaires entre Juste Lipse et les élites espagnoles, pp.139-154, 2017.

J. Waszink and I. G. Lipsio, Politica: Six Books on Politics or Political Instruction, a cura di J. Waszink, Royal Van Gorcum, 2004.

J. Waszink, Your Tacitism or mine? Modern and earlymodern conceptions of Tacitus and Tacitism, «History of European Ideas», vol.36, pp.375-385, 2010.

J. H. Whitfield, Livy>Tacitus, in Classical Influences on European Culture A.D. 1500

R. R. Cura-di and . Bolgar, , pp.281-293, 1976.

J. Waszink, Tacitism in Holland: Hugo Grotius' Annales et Historiae de rebus Belgicis' i n Acta Conventus NeoLatini Bonnensis: Proceedings of the 12th International Con 334 gress of NeoLatin Studies, vol.315, pp.881-92, 2003.

J. Waszink, Lipsius and Grotius: Tacitism, «History of European Ideas», pp.151-168, 2013.

A. Weststeijn, Commercial Republicanism in the Dutch Golden Age : The Political Thought of Johan & Pieter de la Court, 2011.

C. Wirszubski, Spinoza's Debt to Tacitus, «Scripta Hierosolymitana», vol.2, pp.176-86, 1955.

S. Zac, Spinoza et l'interprétation de l'écriture, p.335, 1965.