. Étienne-de-bourbon, Tractatus de diversis materiis predicabilibus -[27a] Pantheon, version abrégée de l'ouvrage précédent -[28] Humbert de Romans, Tractatus de habundantia exemplorum -[29] Recueil des mss, p.100

C. Jacques-de, Libellus de moribus hominum et officiis nobilium -[38] Nicolas de Hanapes, Liber de exemplis sacrae scripturae -[43] Rambert de Bologne

L. Mathias-de, Copia exemplorum -[59] Jean Bromyard, Summa praedicantium

R. Erwin, . Konrads-von-halberstadt, and . .. Konrads-von-halberstadt, Halberstadt tripartitum moralium iuxta alphabeti seriem. Cf. Burcardus G. STRUVIUS, Introductio in notiatiam rei litterariae et usum bibliothecarum, Francfort-sur-le-Main -Leipzig, pp.377-378, 1729.

. Ibid, . Xiiiparis, . Bibliothèque-nationale-de-franceparis, . Bibliothèque-nationale-de-franceparis, . Bibliothèque-nationale-de-franceparis et al., Bibliothèque nationale de France, lat. 5866 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 6145 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 6146 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 6147 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 6148 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 6149 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 6150 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 6151 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 8818 (extraits) -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 8955 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 9688 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 9689 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 13432 (extraits) -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 14633 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 14634 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 14635 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 16028 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 16029 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 16030 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 16557 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 17570 -Paris, Bibliothèque nationale de France, lat. 17571 -Paris, Bibliothèque nationale de France, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. Lat. Reg. Lat. Pal. Lat. Pal. Lat. Pal. Lat. Pal. Lat. Ottob. Lat. Chisian. L VII It. II XIII, vol.320, issue.109, pp.805-3580, 1937.

S. Acta and V. Maii, 437 : Frater E. quondam dictus abbas

O. Detlef and . .. Die-exemplarischen-mirakel, Tollet hoc a me, refer in Lancheim ad patrem meum, me autem scito iam mortuum

. Ibid, 155 : Hec ego primo conversionis mee anno puer audivi, pp.5-9

. Ibid, 74 Ibid., p. 63. -Münster, Universitätsbibliothek, 1552, fol, pp.88-162

. Traductions-Éditées-le-petit-et-le-grand-exorde-de, Citeaux contenant les origines du monastère et de l'ordre de ce nom avec de nombreuses légendes sur la vie admirable des anciens moines de Claivaux, Soligini-la-Trappe, 1884 -BERLIOZ, Jacques (éd. sous la dir. de), Conrad d'Heberbach. Le Grand Exorde de Cîteaux ou récit des débuts de l'ordre cistercien, Commenterii cistercienses, Cîteaux, Studia et documenta, 8) -PIESIK, Heinz (éd.), Exordium magnum cisterciense oder Bericht vom Anfang des Zisterzienserordens von Conradus Mönch in Clairvaux, später in Eberbach und Abt daselbst, 1998.

. Bibliographie-lauterer, E. Kassian, B. Magnum-cisterciense-mc-guire, G. Patrick, B. Patrick-savage et al., Structure and Consciousness in the Exordium Magnum CistercienseThe Clairvaux Cistercians after Bernard, dans Cahiers de l'Institut du Moyen Age grec et latin An introduction to the Exordium magnum Cisterciense, dans Cistercian Studies Quarterly : an international Review of Monastic and Contemplaive spirituality (Thèse) Diffusion -GASTALDELLI, Ferruccio, A critical note on the edition of the Exordium magnum cisterciense, dans Cistercian studies quarterly, Bericht vom Anfang des Zisterzienserordens History, exempla, and caritas in the Exordium magnum Conradus Eberbacensi, pp.451-465, 1941.

. La-rédaction-de-cet-ouvrage-est-attribuée-À-conrad-d-'eberbach, On retrouve son nom dans deux manuscrits 83 Les informations tirées de l'oeuvre nous indiquent que son auteur a vécu un moment à Clairvaux entre 1177 et 1193, puis qu'il partit en Allemagne. L'ouvrage traitant abondamment de l'abbé Gérard d'Eberbach, p.80

C. Dans and J. Berlioz, Conrad d'Heberbach. Le Grand Exorde de Cîteaux ou récit des débuts de l'ordre cistercien, Commenterii cistercienses, Cîteaux, Studia et documenta, 8), p. 407. 81 Par ailleurs, on ne compte que huit occurrences du radical exord-* dans le texte. Cf, 1998.

A. Français-barbeau, Césaire de Heisterbach Le dialogue des Miracles. Livre I : De la conversion, 1992.

J. Bibliographie-archives-de-littérature-du-moyen-Âge-berlioz, P. De-beaulieu, C. Marie-anne, . De-heisterbach, B. Dialogus-miraculorum-dans et al., Les exempla médiévaux : introduction à la recherche, suive des tables critiques de l'Index exemplorum de Frederic C. Tubach, Carcasonne, 1992, p. 89-109 -KAUFMANN Alexander, Caesarius von Heisterbach, ein Beitrag zur Kulturgeschichte des 12 Written sources and cistercian insipration in Caesarius of Heisterbach, dans Analecta Cisterciensia -IDEM, Friends and tales in the cloisters : oral sources in Caesarius of Hesterbach's Dialogus Miraculorum, dans Analecta Cisterciensia, Cologne dialogus miraculorum des Caesarius von Heisterbach. Beobachtungen zu Gliederungs-und Werkcharakter, dans Archiv für Kulturgeschichte Der »Dialogus miraculorum«, Untersuchung und Prolegomens zur kritischen AusgabeHabilitationsschrift), pp.1850-227, 1902.

C. André, En 1199, il entre comme novice au monastère de Heisterbach 119 Il y deviendra maître des novices, même s'il semble ne plus l'être à l'époque de la rédaction du Dialogus miraculorm. La 117 Joseph STRANGE, Caesarius Heisterbacensis monachi, ordinis cisterciensis. Dialogus miraculorum. Textum ad quatuor codicum manuscriptorum editionisque principes fidem

. Ibid, B. Livre-i-münchen, and . Staatsbibliothek, 4° 19, fol. 170v-175v -Mainz, Stadtbibliothek, III 43 -Melk, Stiftsbibliothek, 93 Clm 3861, fol. 158-171 -München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 7001, fol. 104vb-108b -München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 8356, fol. 217ra-234ra -München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 8947, fol. 105r-108v -München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 14749, fol. 190-212 -München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 16195, fol. 237vb-240va -München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 16602, fol. 136 -München, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 28644 -Oxford, Bodleian Library, Douce, 88, fol. 34r-48r -Oxford, Bodleian LibraryViterbo, Biblioteca capitolare, 1, fol. 277v-287r -Wolfenbüttel inconnue : anc. Cambridge, Saint Peter's College Library -localisation actuelle inconnue : anc, anc. 122), fol. 39va-46ra -Praha, Národní knihovna ?eské republiky Gand Mentions médiévales -Corpus catalogorum Belgii..., t. II : 64Corpus of British medieval library catalogues..., A16.*284x ; A20.979 (dubium) ; A20.1000c (dubium) ; A38.127, pp.57-113, 0200.

P. Éditions-critiques-entières-ruelle, Recueil général des isopets, t. IV : Les fables d'Eudes de Chériton, Paris, 1999 (Société des anciens textes français) -HERVIEUX, Léopold, Les fabulistes latins depuis le siècle d'Auguste jusqu'à la fin du Moyen Âge, t. IV, Eudes de Cheriton et ses dérivés, pp.78-84

P. Français-ruelle, Recueil général des isopets, t. IV : Les fables d'Eudes de Chériton, 1999.

L. Diffusion-hervieux, Les fabulistes latins depuis le siècle d'Auguste jusqu'à la fin du Moyen Âge, t. IV, Eudes de Cheriton et ses dérivés, Research and Source Works Series, 99) Adamant Media (Elibron Classics), pp.47-77, 1965.

. Grégoire-le-grand and . Dialogi, vies de saints, s. Maurille (35), s. Kenligern (44) s. Brendan (115), s, Barlaam et Josaphat Marbode

. Pierre-de-cluny and . Miraculorum-libri-duo, Homélies (d'après le ms Jacques de Vitry, Sermones vulgares et communes : 10, 11, Gérard de Frachet Thomas de Cantimpré, Liber apum Étienne de Bourbon, pp.309-91

. De-bourbon, . Cf, P. Giacinto, F. Della-cronaca-del, and B. F. Venimbeni-da-fabriano, Franciscus Fabrianensis (Francesco Venimbeni, 02-09 1251, Fabriano -22-04, 1322, Fabriano) beatus, dans Maarten VAN DER HEIJDEN et Bert ROEST, Franciscan authors, 13 th -18 th century : a catalogue in progress, Archivum Franciscanum Historicum, vol.52, p.157, 1959.

. Cf, R. Andrea, . .. Bibliotheca-chronologica-illustrium-virorum-provinciae-lombardiae-sacri-ordinis-praedicatorum, L. Bologne-et-marie-hyacinthe, F. Vigili-et-les-bibliothèques-de-bologna-au-début-du-xvi-e-siècle et al., Biblioteca Nacional, 9526, fol. 1-51v -Madrid, Biblioteca Nacional Phillipps (olim) 4570 (dubium) -Manchester, Chetham's Library, 8002 (dubium) -Mantova, Biblioteca Comunale, A IV 16 (dubium) -Mantova, Biblioteca Comunale, F II 14 (dubium) -Melk Bibliothèque municipale, 241, fol. n. 10 -Metz, Bibliothèque municipale, 296, fol. n. 1 -Milano, Biblioteca Ambrosiana, C 218 inf., fol. 25-41v -Milano, Biblioteca Ambrosiana, D 32 inf., fol. 14-60 -Milano 42., fol. 46-92v -Milano, Archivio Storico Civico e Biblioteca Trivulziana, 24 -Milano, Archivio Storico Civico e Biblioteca Trivulziana, 748 -Modena, Biblioteca Estense e Universitaria, ?.O.5.18 (dubium) -Montpellier, Bibliothèque municipale, 10 -Morella, Archivo Histórico de la Arciprestal Basilica de Santa Maria la Mayor, 2, fol. 127-197 -Mühlhausen in Thüringen, Kreisarchiv, 60/23, fol. 83r-119r -München, Bayerliche Staatsbibliohek, Clm 416, fol. 82r-123r -München, Bayerliche Staatsbibliohek, Clm 538, fol. 1r-55v -München, Bayerliche Staatsbibliohek, Clm 3549, fol. 11ra-37ra -München, Bayerliche Staatsbibliohek, Clm 5884, fol. 266r-301v -München, Bayerliche Staatsbibliohek, Clm 7843, fol. 59r-122r -München, Bayerliche Staatsbibliohek, Clm 8380, fol. 57a-90ra -München, Bayerliche Staatsbibliohek, Clm 8715, fol. 210ra-225rb -München, Bayerliche Staatsbibliohek, Clm 9022, fol. 229r-257v -München, Bayerliche Staatsbibliohek II 38, fol. 28ra-36ra -Osnabrück, Gymnasium Carolinum, 31, fol. 237ra-248rb -Oxford, Bodleian Library, Bodley 58, fol. 51 (dubium) -Oxford, Bodleian Library, Bodley 881, fol. 1 (dubium) -Oxford, Bodleian Library, Canon. misc. 56, fol. 5v (pseudo) -Oxford, Bodleian Library, Canon. misc. 306 (dubium) -Oxford, Bodleian Library, Didgy 31 (dubium) -Oxford, Bodleian Library, II G 10, fol. 1r- 43v -New HavenBibliothek des litterarische Vereins in Stuttgart, 166) -SCHLÜTER, Wolfgang (éd.), Meister Stephans Schachbuch. Ein mittelniederdeutsches Gedicht des vierzehnten Jahrhunderts Das Schachzabelbuch Kunrats von ammenhausen Thèse de doctorat Prosafassung) -SCHMIDT, Gerard F. (éd.), Das Schachzabelbuch des Jacobus de Cessolis, O.P., in mittelhochdeutscher Prosa-Übersetzung Prosafassung) -SCHMITT Jacobus de CessolisBibliothek seltener Bücher im Neudruck) -LERCHNER Konrad von Ammenhausen, Das Schachzabelbuch. Farbmikrofiche-Editon der Handschrift Hamburg, pp.57-105, 1691.

. .. Mentions-médiévales-corpus-catalogorum-belgii, 231 -Corpus of British medieval library catalogues B43.23a ; B105.37 ; BA1.855 e ; BA1.859c ; BA1.862a [=BA1.M1844b] ; BM1.122b ; FA8.299a,593 ; F12.14 ; H2.856a ; H2./*856a ; K337.3 ; SS1./496 ; SS1.*952c ; UC2.13a ; UC2.16a ; UC3.120 ; UC3.266 = UC6.1 ; UC6.1 ; UC48.*161a ; UC48.*404a ; UC48.431 ; UC59.120 ; UC149.*13 -Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz..., t. II : 95,12 ; 148,11 ; 197,15 ; 210,2 ; 396,11 ; 455,1 ; t. III-I : 25,319 ; t. III-II : 280,32 ; 286,26 ; 305,6 ; 311,36 ; 312,6 ; t. III-III : 369,23 ; 381,26 ; 439,16 ; 447,21 ; 515,16 ; 559,12 ; 703,6 ; 709,23 ; 757,24 ; 760,5 ; t. IV-I : 42,71, t. I : 27,41, Éditions incunables -Summa collationum ad omnem genus hominum, [Ulrich Zel], [Köln], [ca 1472] aussi [ca 1470] (ISTC : ij00328000) -Summa collacionum ad omnem genus hominumISTC : ij00329000) -Summa collectionum sive communiloquiumISTC : ij00330000) -Galensis, Communiloquium seu summa collectionumISTC : ij00331000) -JOHANNES GALLENSIS, Communiloquium sive summa collationum, [Imprimeur de 1483 Jordanus de Quedlinburg (Georg Husner)]ISTC : ij00332000) -JOHANNES GALLENSISISTC : ij00333000) d'exempla compilé en France à la fin du XIII e siècle, pp.31-48, 1926.

. Ibid and . Xix, Ce manuscrit est daté par Jean-Thiébaut Welter de la première moitié du XIV e siècle Jenny Swanson (John of Wales, 230) attribue, à la suite de Friedrich Stegmüller (Repertorium biblicum Medii Aevi, 1950.

G. Jean-de, Palémon Glorieux (Répertoire des maîtres en théologie de Paris au XIII e siècle, t. I, Paris, ) ? contrairement à ce qu'affirme Swanson ? n'en parle pas. Morton W. BLOOMFIELD (Cf. Incipits of Latin Works?, n° 0172, pp.17-18, 1933.

M. Enfin, B. Van-der-heijden, and . Roest, Franciscan authors, 13 th -18 th century : a catalogue in progress, Lat. 7614 ne semble pas liée à une indication présente dans le manuscrit. Cf. Iter vaticanum franciscanum : a description of some one hundred manuscripts of the Vaticanus Latinus collection, pp.215-216, 1996.

D. Léopold, . Anonymesexemples, W. Dans-histoire-littéraire-de-la-france-jean-thiébaut, and L. Tabula-exemplorum, 299 Il parle de François d'Assise avec vénération 240), présente l'ordre des Frères mineurs comme l'idéal chrétien (83) et deux exempla parlent de franciscains (141, 98), tandis qu'il n'est fait mention qu'une seule fois des dominicains, et encore c'est pour les comparer aux premiers (301) Jean-Thiébaut Welter ajoute comme indices supplémentaires le réalisme présent dans plusieurs histoires (219, 220, 229, 246), l'usage du De proprietatibus rerum de Barthélemy l'Anglais et ce goût pour les similitudes naturelles, propre selon lui aux franciscains. cf, XI-XII. 300 On retrouve de nombreuses expressions françaises, beaucoup de récits traitent de personnages français et plusieurs histoires sont localisées en France : Paris (43 Aquitaine (64), la Bourgogne (276) Ibid., p. XII-XIII, pp.62-256

. Éditions-incunables-, [ca 1475-1480] (ISTC : in00103300) -BONAVENTURA, Breviloquium; Biblia pauperum / exempla sacre scripture ordinata secundum alphabetum, Johannes de Colonia and Johannes ManthenISTC : ib00858000) -BONAVENTURA, Auctoritates utriusque Testamenti, [Petrus in Altis (Bergmann?) de OlpeISTC : in00105000) -Ulrich GeringISTC : in00107000) -BONAVENTURA, Biblia pauperum / exempla sacre scripture ordinata secundum alphabetum, ISTC : in00106000) -Biblia pauperum, [Georgius Walch], [Venise], [ca 1480] (ISTC : in00103500) -[Schoolmaster Printer], St. AlbansISTC : in00103600) -[Johann Prüss], [Strasbourg], 1490 (ISTC : in00103700) -[Johann Prüss], [Strasbourg], 1490 (ISTC : in00103800) -[Mathias van der Goes], [Anvers], 1491 (ISTC : in00103900) -Pierre LevetISTC : in00108000) -Pierre Levetentre 1494 et 1499] (ISTC : in00108500) -[Gregorius Böttiger (Werman)], [Leipzig], [ca 1498] (ISTC : in00103950) -[Georg Mittelhus], pp.1470-1472, 1477.

. Bibliographie-kaeppeli, S. Thomas, . Ordinis-praedicatorum-medii, and . Aevi, Wendelin, Ein bisher unbekannter Textzeuge des Promptuarium Virtutum Vitiorumque exempla des Nikolaus von Hannapes O, P. Codex. Palat, vol.116, pp.168-171, 1927.

. De-remigius-de-girolami, et d'autre part les Exempla et figurae sacrae scripturae seu adaptiones sacrae scripture tam Novi quam Veteris Testamenti d'Albert de Galinganis de Regio (OP ca XV e s.). Cf, et t. I 321 On retrouve ça et là des autorités et quelques réflexions. Cf. Jean-Thiébaut WELTER, L'exemplum, pp.297-302, 1970.

. Parfois-le-titre-seul-de-l-'exemplum-est-indiqué, autres fois au contraire le récit reçoit son développement complet sans cependant concorder littéralement avec le texte original : la plupart du temps néanmoins, il est présenté sous une forme abrégée ». Ibid Il serait -TILLY, Exempel und Exempelsammlungen, pp.232-233, 1990.

. Cf, B. Jacques, P. Marie-anne, «. De-beaulieu, and . Car-qui-a-le-vilain, Les proverbes dans les recueils d'exempla, dans Hugo O La tradition des proverbes et des exempla dans l'Occident médiéval, et ss. 350 Marc VAISBROT, Édition critique de la Compilatio, pp.49-75, 2009.

. Ibid, Cahiers de Fanjeaux, 32), p. 158-172 -IDEM, Recueils d'exempla méridionaux et culte des âmes du purgatoire, Cf. Marc VAISBROT -WELTER, Jean-Thiébaut, L'exemplum dans la littérature religieuse et didactique du Moyen Age, pp.240-260, 1927.

L. Paris and . Bnf, 3555 contient une copie défectueuse 355 d'un recueil d'exempla sans titre d'un anonyme franciscain originaire de la région de Montpellier 356 , compilé entre 1272 (date mentionnée dans l'exemplum 62) et 1297 (date de la canonisation de saint Louis, qui est désigné comme simple mortel dans l'exemplum 193, Marie-Anne Polo de Beaulieu, sur la base du fait que l'auteur à rencontré Jean de Galles (exempla 83 et 221)

C. Guillaume-indique-et-remplacé-en-marge-par-ramberti-bono, . Et-le-mot-raynaldo, and . Qu, on devait lire dans la rubrique finale a été lavé, ainsi que le nom de l'ordre, et là encore, cette même écriture qui est à l'origine de quelques corrections dans les marges du manuscrit a inscrit dans la marge Ramberto ». D'autre part, le ms, Prov., 103 attribue la paternité de cette oeuvre à Jacques Legrand ( ? entre 1415 et 1418) précepteur de Charles VI. Vu l'ancienneté du ms. Firenze, BML, Plut. 21.17, cette attribution peut être écartée. Cf. Caroline GUILLAUME, Édition critique du Speculum exemplare ou Liber ad status, pp.22-23, 1991.

. 360-rouen, . Bm, . Semur, . Bm, B. Tarragona et al., 361 L'élément de datation de Jean-Thiébaut Welter, reposant sur la mention (I, 13) de Philippo quinto, ne se trouve que dans le manuscrit de Paris. Dans les autres manuscrits, il est écrit Philippo magno. Cette modification semble donc due à un copiste, La mention de Bartholomé de la Scala ( ? 1304) (V, 10) comme potestat de Vérone est uniquement présente dans les manuscrits Laurentien et Parisien, et peut donc être aussi un ajout postérieur. Cf. Caroline GUILLAUME, Édition critique du Speculum, pp.21-22

. Si-l-'on-accorde-la-paternité-À-aldobrandino, on peut dès lors dater ce recueil de la dernière décade du XIII e siècle. Outre cette datation, certains éléments du texte permettent d'affirmer qu'il s'agit d'un recueil composé en

F. Gérard-de, Un travail de simplification et d'abréviation des récits a été opéré par l'auteur

P. Letizia, . Predicazione, . Catechesi-e-sermo-corporeus-una-raccolta-domenica-di-exempla-della, and . Duecento, Quaderni di storia religiosa, 3), p. 238-239 et 240-241. 369 KAEPPELI, Thomas, La tradizione manoscritta delle opere di Aldobrandino da Toscanella, dans AFP Il ajoute que certains des exempla présents dans les sermons d'Aldobrandino se retrouvent dans le recueil. Letizia Pellegrini ajoute deux éléments supplémentaires en faveur d'une telle hypothèse : la structure du recueil correspond à celle des recueils de sermons, et la mention d'une rubrique relative aux fins dernières, thème de prédilection d'Aldobrandino. Cf Letizia PELLEGRINI, Predicazione, catechesi e sermo corporeus : una raccolta domenica di exempla della fine del XIII secolo, dans I frati predicatori nel Duecento, pp.185-186, 1938.

. Sur-la-localisation and . Pellegrini, Au niveau de la datation, un récit semble faire allusion à la dernière année du pontificat du pape Clément IV, p.242

. Le-manuscrit-d-'assise and . En-outre, est daté de la fin du XIII e siècle. Cf. Thomas KAEPPELI, La tradizione manoscritta delle opere di Aldobrandino da Toscanella, dans Archivum Fratrum Praedicatorum, 186. 371 Letizia PELLEGRINI, Predicazione, catechesi e sermo, pp.238-239, 1938.

. -herzogenburg, B. Stiftsbibliothek-karlsruhe, and . Landesbibliothek, Bibliothek des Augustiner-Chorherrenstiftes, 446, fol. 1-94 -Köln, Erzbischöfliche Diözesan-und Dombibliothek, 1003, fol. 1-107 -Kraków Bibliothèque du Grand Séminaire, 6 H 12, fol. 1-197 -Liège, Bibliothèque universitaire, 229, fol. 101r-159r -London, British Library Additional 44055 Arundel 378, fol. 1-117 -London, British Library, Harley 268, fol. 45v-201v -London, British Library, Harley 665, fol. 171-211v -Lucca, Biblioteca Arcivescovile, 16 -Lucca, Biblioteca Statale, 1451, fol. 1-98 -Luxembourg, Bibliothèque nationale, 37, fol. 1-140 -Marseille, Bibliothèque municipale, 390, fol. 1-129 -Melk, Bibliothek des Benediktinerstifts, 1805, fol. 1-191v -Milano, Biblioteca Ambrosiana, I 216 inf. 1-125 -Milano, Biblioteca Ambrosiana, T 45 sup. 4-111v -Milano, Biblioteca Ambrosiana, T 118 sup., fol. 2-159v -München, Bayerliche Staatsbibliohek, Clm 587, fol. 19-30v (extraits) -München, Bayerliche Staatsbibliohek, fol. 6r-180r -Oxford, Merton College, B 1. 9, fol. 2-79 -Oxford, St John's College, 112, fol. 1-114 -Oxford, University College, 67, fol. 1r-122v -Paris, Bibliothèque de l'Arsenal, 365, fol. 1-118v -Paris, Bibliothèque Sainte-Geneviève, ) i miracles ordenat per alfabet, pp.135-263, 1914.

S. G. Bibliographie-axters, J. Bibliotheca-dominicana-neerlandica-manuscripta-herbert, and G. Alexander, Jean-Barthélemy Notices et extraits de quelques manuscrits latins de la Bibliothèque nationale The autorship of the Alphabetum narrationum, dans The Library, New Ser. 6, 1905, p. 94-101 -KAEPPELI, Thomas, Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii AeviAspect primitif et original de l'Alphabetum narrationum d, et t. IV Dall'Alphabetum narrationum, dans Archiv für das Studium der neueren Sprachen und Literaturen, pp.32-42, 1891.

. Le-titre-d, Alphabetum narrationum est donné dans le prologue de l'oeuvre

. Seraing, Un testament de 1265 mentionne comme témoin Fr Arnulphus de Seraingh junior, et 374 Cette attribution repose sur l'indication de Laurence Pignon affirmant que l'auteur en question a écrit un Liber de auctoritatibus sanctorum et philosophorum. Cf. Gilles Gérard MEERSSEMAN, Laurentii Pignon catalogi et chronica, Accedunt catalogi Stamsensis et Upsalensis scriptorum O. P, vol.18, p.66, 1936.

L. Des-auteurs-postérieurs-comme and . Alberti, De viris illustribus ordinis praedicatorum, fol. 39 ont lié Étienne de Besançon à l'Alphabetum narrationum : « Liber exemplorum per alphabetum, qui appellatur alphabetum narrationum». Par ailleurs, on retrouve une mention plus tardive écrite en marge supérieure du ms, II 15, fol. 1r : Hunc librum composuit R. magister ordinis VIII, magister Stephanus Bisuntinus, qui obiit MCCXCV et quievit in conventu Lucano. Cf

. Jean-thiébaut, Welter ajoute comme indices le choix d'histoires en référence à Saint-Arnould, évêque de Reims à la rubrique remissio (683) de l'Alphabetum Narrationum et à l'empereur Arnould (887-899) dans le Compendium mirabilium, une autre oeuvre de l'auteur, ainsi que l'utilisation comme sources d'auteurs proches de la région de Liège, pp.307-308

A. Paul, Les prieurs des Frères Prêcheurs en la cité de Liège, pp.36-38, 1946.

. Ms, U. Basel, . Cf, M. Gustav, B. Max et al., Beschreibendes Verzeichnis Abteilung B : Theologische Pergamenthandschriften, t. 1 : Signaturen B I 1 -B VIII 10 384 Des chroniqueurs l'indiquent aussi : Fr. Arnoldus Leodiensis scripsit librum qui dicitur narracio. Item librum de mirabilibus mundi, 13. 385 Sic etiam iamdudum auctoritates sanctorum sub ordine alphabeti distinxi in libello quem alphabetum auctoritatum appellavi... Cf. Jean-Thiébaut WELTER, L'exemplum, pp.469-310, 1960.

M. Salvador, The Cardinals of the Holy Roman Church

P. France and . Sainte-marie-près-d-'agen, Pujols près de Villeneuve-sur-Lot (232) Amfreville-sur-Iton (750 En Angleterre, Condom Cahors Perigueux (128) Toulouse (94 Tarbes (331, 663), Castres (395) Marseille (718) Guvaret (815). Picardie (223), l'Aquitaine (400), la Bourgogne Cublerly [Gloucester], pp.310-705

. Angélique, Adam de Bellegore (774) Jean-Thiébaut Welter estime même que ce franciscain serait du parti des Spirituels, étant donné la présence d'un récit accusateur à l'encontre de leur adversaire, Bandelginus Eulaud (761), pp.1294-1303

. .. Mentions-médiévales-corpus-catalogorum-belgii, IV : 86,276 -Corpus of British medieval library catalogues A17.54; A20.889 ; H1.?*51x ; K59.1 ; SS1.624a ; SS1.649c ; SS1.655b-c -Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz..., t. II : 469,32 (dubium) (dubium) ; t. IV-I : 172, Bibliothekskataloge Österreichs..., t. I : 146, pp.3319-1632

. Éditions-incunables-scala-coeli, ISTC : ig00310000) -Scala coeli, Johann ZainerISTC : ig00311000) -Jacob Eber, ISTC : ig00312000) -Scala coeli, Johannes de WestfaliaISTC : ig00313000) Éditions modernes - Éditions critiques -POLO DE BEAULIEU La Scala coeli de Jean Gobi, pp.1476-1480, 1991.

N. Traduction-manuscrite, Preussischer Kulturbesitz, germ. qu. 1122, fol. 255ra-255va (extraits) -Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 70 H 48, fol. 24v-26v (extraits) Traduction incunable Espagnol -Treinta grados, [Meinardus Ungut et Stanislaus Polonus, pp.15-1496

-. , J. La-bibliothèque-nationale, T. Ii, G. Paris-huet, S. Thomas et al., Alfons, Historia septem sapientum : die Fassung der Scala celi des Les rédactions de la Scala coeli, dans Bibliothèque de l'École des chartes, recensiti notis historicis et criticis illustrati ad annum 1700, pp.335-341, 1891.

S. Jean and G. Junior, nous ne savons pas grand chose. Il semble être le neveu de Jean Gobi senior

. Puis-de-saint-maximin-jusqu, à sa mort en 1328, et enfin provincial de la seconde province de Provence de 1312 à 1314 Jean Gobi junior est comme son oncle originaire d'Alès. Il y est mentionné en tant que prieur en 1323 et 1324, En 1327- 1328, on le renseigne comme lecteur du couvent de Saint-Maximin. Il retournera en 1334 à Alès : il y à nouveau est prieur. Quétif et Échard placent sa mort vers 1350

. Outre-la-scala-coeli, . On-conserve-de-jean-gobi-junior-le-de-spiritu, and . Guidonis, écrit à Alès en 1323. Il s'agit d'un débat théologique entre l'auteur et l'âme du Guy de Corvo, mort huit jours plus tôt, questiones inter Johnannem et spiritum Guidonis (de Corvo) Ce dialogue se retrouve dans de très nombreux manuscrits et connaîtra plusieurs traductions 419

-. and J. Albert, The exemplum in the early religious and didactic Literature of England, Scriptores Ordinis Praedicatorum medii aevi der englischen Bettelmönche » : ein gegenstück zu den Gesta Romanorum Exempel und ExempelsammlungenFortuna vitrea, Arbeiten zur literarischen Tradition zwischen dem 13. und 16. Jahrhundert, pp.313-320, 1911.

-. , B. Beryl, R. Holcot, O. P. Dans-archivum-fratrum-praedicatorum-ward, H. L. Douglas-welter et al., 171 -Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Reg. lat. 172 -Vaticano, Biblioteca Apostolica Vaticana, Vat. lat. 1249 -Weilburg, Gymnasialbibliothek, 4 -Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 2705 (pseudo) -Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 2878, fol. 139r-190v -Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3097, fol. 195r-206v -Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3241 (pseudo) -Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3247, fol. 54r-129v -Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3490, fol. 1r-89v -Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 3511 -Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4459, fol. 177r-186v -Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 4603, fol. 210-254 -Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 12449, fol. 95r-149r -Wien, Österreichische Nationalbibliothek, 13202, fol. 1-7 (extraits) -Wien, Catalogue of romances in the department of manuscripts in the British Museum, t. III, Londres Mch. q. 89 2, fol. 168r-223r Mentions médiévales -Corpus catalogorum Belgii..., t. I : 90 -Corpus of British medieval library catalogues..., B55./29, pp.133-202, 1910.

. Éditions-incunables-flores-sancti and . Augustini, ISTC : ig00283000) -Ex gestis romanorum historie notabiles de viciis virtutibusque tractantes cum applicacionibus moralizatis ac misticisISTC : ig00286000) -Ex gestis romanorum historie notabiles de viciis virtutibusque tractantes cum applicationibus moralizatis ac misticis, [Imprimeur de 1483 "Vitas PatrumISTC : ig00287000) -Ex gestis romanorum historie notabiles de viciis virtutibusque tractantes cum applicationibus moralizatis ac misticisISTC : ig00289000) -Gesta Romanorum cum applicationibus moralisatis ac mysticisISTC : ig00292000) -Gesta Romanorum cum applicationibus moralisatis ac mysticis, [Imprimeur de 1483 Jordanus de Quedlinburg (Gerog Husner)], [Strasbourg], 25 janiver 1493 (ISTC : ig00293000) -Gesta Romanorum cum applicationibus moralisatis ac mysticisISTC : ig00294000) -Gesta Romanorum cum applicationibus moralisatis ac mysticis, Hystorie notabiles collete ex gestis romanorum et quobusdam alijs libris cum applicacionibus eorundem1477-1483] (ISTC : ig00284900) -Johannes de Westfalia, Leuven, entre 1484/1485 et 1487 (ISTC : ig00285000) -Johannes de Westfalia, Leuven, entre 1483 et 1485 aussi ca 1484 [ca 1487] (ISTC : ig00290000) -Gesta Romanorum cum applicationibus moralisatis ac mysticis, [Johann (Reinhard) Grüninger], [Strasbourg], 15 janvier 1488 (ISTC : ig00291000) -[Imprimeur de 1483 Jordanus de Quedlinburg (Gerog Husner)], [Strasbourg]ISTC : ig00295000) -[Imprimeur de 1483 Jordanus de Quedlinburg (Gerog Husner)], [Strasbourg]ISTC : ig00296000) -[André Bocard]ISTC : ig00297000) Éditions modernes -Jean, pp.23-1480, 1485.

J. Bignon, ?. , P. Gaudoul, J. Petit, . Paris et al., Die Gesta Romanorum Nach der Innsbrucker Handschrift vom Jahre 1342 und vier Münchener Handschriften, Erlangen- Leipzig, 1890 (Erlanger Beiträge zur Englischen Philologie, 7), réimpression Amsterdam Das älteste Märchen-und Legendenbuch des christlichen Mittelalters, Francfort, 1915 (réimpression, 1978) Traductions manuscrites Allemand -Anonyme, XIV e s. -Aschaffenburg, Stiftsbibliothek, Pap. 26 -Augsburg, Universitätsbibliothek, Cod. II 1 4° 1 -Augsburg, Universitätsbibliothek, Cod. III 1 2° 8 -Bamberg, Staatsbibliothek, Cod. Msc. Class. 87a -Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin, Preussischer Kulturbesitz, germ. fol. 59 -Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin, Preussischer Kulturbesitz, germ. fol. 1050 -Berlin B 13 -Sankt Florian, Bibliothek des Augustiner Chorherrenstifts, XI 92-B -Frankfurt am Main, 1540 -Haeredes Jacobi Iuntae Gesta RomanorumBibliothek der gesammten deutschen National-Literatur von der ältesten bis auf die neuere Zeit : 23) -GRAESSE Gesta Romanorum. Die Taten der Römer. Ein Geschichtenbuch des Mittelalters Gesta Romanorum : Geschichten von den Römern: ein Erzählbuch des Mittelalters, pp.1539-1842, 1905.

K. Anglais-sandred and J. Inge, The early english versions of the Gesta Romanorum Formerly edited by Sir Frederic Madden for the Roxburghe Club, and now re-edited from the manuscripts in the Britsh Museum (Harl. 7333 & 9066) and University Library, Cambridge, Londres, 1879 (Early English texte Society Extra series : 33) A middle English verison of the Gesta Romanorum, edited from Gloucester Cathedral ms, Gesta Romanorum. The old English versions) Français (du français) -BRUNET, Pierre-Gustave (éd. sous la dir. de), Le Violier des Histoires Romaines. Ancienne traduction française des Gesta Romanorum Le violier des histoires rommainesTextes littéraires français, 548) Polonais (du polonais) -BYSTRON Istorye rzymskie (Gesta romanorum) Gesta Romanorum linguae Polonicae (1543) cum fontibus latinis et bohemicis Gesta Romanorum. Historie rzymskie, pp.1838-1894, 1971.

-. Gabriela, D. Gesta-romanorumvelay-vallantin, C. , G. Romanorum-dans, B. et al., Tirolensia latina, 1) -KREPINSKI, M., Quelques remarques relatives à l'histoire des Gesta Romanorum dans le Moyen Age, 2 e série Les exempla médiévaux : introduction à la recherche, suive des tables critiques de l'Index exemplorum de Frederic C, Bibliographie Archives de littérature du Moyen Âge Cod. 667, Cod. 509 und Cod. 433 : ihre Beziehungen zueinander und zu den anderen Gesta-Romanorum- Handschriften der Universitätsbibliothek Innsbruck, Innsbrück Nachlese zur Überlieferung der Gesta Romanorum, dans Beiträge zur Geschichte der deutschen Sprache und Literatur, pp.1-2, 1911.

À. Vrai-dire, Gesta imperatorum moralizata 430 , et l'on trouve aussi d'autres titres, comme Romanorum historia mistice designata 431 . L'auteur du recueil est inconnu, mais le plus ancien manuscrit daté indique que l'auteur est francisain 432 Cet indice est étayé par le contenu du recueil 433 . L'origine des Gesta Romanorum est encore plus incertaine 434 . D'un côté, le plus ancien manuscrit est originaire de la région du lac de Constance, de même qu'un certain nombre d'autres manuscrits. Plus généralement, les Gesta Romanorum se sont surtout diffusés dans le monde germanique

U. Innsbruck, Il est plus délicat de déterminer un terminus a quo, pp.310-435

L. Jean-thiébaut, Welter indique dans sa thèse que ce titre générique rassemblait toutes des compilations d'histoires antiques, pp.370-71

. Fol, Hic incipiunt gesta imperatorum moralizata ac declamatione Senece et Iohannis. Fol. 138r : Expliciunt gesta imperatorum moralizata a quodam fratre de ordine minorum, Cf. Ibid, vol.1, pp.59-62

W. Udo and G. Romanorum, 432 On trouve dans le ms. Innsbruck, UB, 310 au fol. 138r l'explicit suivant : Expliciunt gesta imperatorum moralizata a quodam fratre de ordine minorum, Verzeichnis der Handschriften Österreichischer Bibliotheken : 4), p.62, 1201.

W. Brigitte and G. Romanorum, Fortuna vitrea Arbeiten zur literarischen Tradition zwischen dem 13. und 16, pp.183-194, 1992.

L. Magdebourg and . Halberstadt, Milieu OP Incipit prologue Sicut dicit Seneca ad Lucilium 18 epistola : philosophia non in verbis, sed in... Explicit prologue ...quos ex diversis elegi

D. Traductions-manuscrites-traductions-Éditées-bibliographie-berg, . J. Konrad-d, K. Halberstadtcolberg, W. , and F. Josef, Scriptores Ordinis Praedicatorum medii aevi, t. I, Rome, Prior provincialis of Saxony, fl. 1340 -1362, dans International Encyclopaedia for the Middle Ages-Online. A Supplement to LexMA-Online, pp.280-281, 1359.

. Il-semble-qu, Il est élu lecteur du couvent dominicain de Magdebourg en 1342 Entre 1345 et 1350, le pape Clément VI le déclare magister theologiae. En 1351, il est prieur de la province de Saxe. En 1354, il abandonne sa charge, part pour Prague où il devient professeur du nouveau Studium generale et chapelain de l'empereur Charles IV. Il était membre du cercle littéraire lié à l'archevêque de Prague, Ernest de Pardubice. On fixe sa mort après 1355, bien que la longue liste d'oeuvres qu'il a écrites à Prague laisse envisager une date plus tardive. La production de Conrad est importante. Il est l'auteur d'études bibliques : Glossemata super Iosue, Postilla super Iob, Biblia breviata seu curtata, Super I-IV libros Sententiarum Petri Lombardi, Figurae historiae Christi ; de traités théologiques : De Trinitate, Tractatus de virginitate ; de traités historiques : Chronographia interminata, et De origine regnorum

A. Margarete and H. Monica, Katalog über die C-Sammlung, t. 2 : C 51-200, pp.14-458, 1989.

P. Anders and M. V. , Linköping (Mathias Ouidi oder Övidsson), dans Lexikon des Mittelalters, t. 6, Stutgart, pp.770-771, 1980.

L. Incipit and . Explicit-de, Uppsala ? une copie d'avant 1374 ? fournissent de précieux renseignements On lit en effet au fol. 60v : Istum librum collegit magister Mathias canonicus lincopensis pro exemplis habendis, tandis qu'il est écrit au f° 110r : Explicit Copia exemplorum propter simplices collecta. L'ouvrage est qualifié de collection servant de réservoir d'exemples. Par ailleurs, le destinataire de ces exempla est qualifié : il s'agit des simples. Enfin, l'absence de tout prologue et la mention relative à

W. Lars and A. Margarete, Studia seminarii latini Upsaliensis, 2), p. X 463 Bengt STRÖMBERG, Magister Mathias och fransk mendikantspredikan, Magister Matthias. Copia ExemplorumSamlingar och studier till Svenska kyrkans historia, 9), cité dans Lars WÅHLIN et Margarete ANDERSSON- SCHMITT (éd.), Magister Matthias, p.p. XV, 1944.

. Traductions-Éditées-bibliographie-boyle and E. Leonard, A journal of medieval studies John Bromyard on Church and State. The Summa predicantium and early fourteenth-century England : a dominican's Books and Guide for Preachers, Market Weighton, 2008 -WELTER, Jean-Thiébaut, L'exemplum dans la littérature religieuse et didactique du Moyen Age, other handbook : civil and canon law for preachers, dans Studies in Medieval and Renaissance History, III e série, pp.533-537, 1927.

W. Siegfried, Macaronic Sermons : bilingualism and preaching in late-medieval England, pp.35-37, 1994.

. Anno-domini-1271, anglicus, scripsit summam predicantium maximi precit Item sermones optimos de tempore et de sanctis per totum annum. Item librum qui dicitur collationes eiusdem. Item alium qui dicitur additiones eiusdem. Item alium qui dicitur registrum eiusdem. Item alium qui diciture persuasiones eiusdem. Item tractatum per alphabetum qui dicitur tractatus iuris eiusdem. Item sermones de tempore et de sanctis, Brevis et compendiosa Cronica Ordinis praedicatorum e Parvissima cronica. Les écrivains dominicains dans la Chronique d'Albert de Castello (1516), dans Archivum fratrum praedicatorum, p.270, 1960.

L. Angelika and . Studien-zur-summa-predicantium, John Bromyard on Church and State. The Summa predicantium and early fourteenth-century England : a dominican's Books and Guide for Preachers, et Keit WALLS, pp.22-23, 2008.

W. Jean-thiébaut, Pour la critique, cf. Leonard Eugene BOYLE, The date of the Summa Praedicantium of John Bromyard, dans Speculum, A journal of medieval studies, pp.329-377, 1973.

C. Beeching-dans-leonard-eugene and B. , The library of the Cathedral Chruch of Norwich The date of the Summa Praedicantium, pp.534-481, 1916.

. Cf, Catalogue général des manuscrits des bibliothèques publiques de France. Départements, t. XXV, Poitiers-Valenciennes, Paris, 1894, p. 486. Les mots se trouvant après explicit manipulus exemplorum sont d'une autre main

B. Liège, BM, 842, fol. 76rb. On trouve le mot manipulus dans le prologue de l'oeuvre : exempla recitando collegi et in unum redegi manipulum, pp.403-421

T. Maximillien and . Fayt, Manipulus exemplorum, Balthazar Beller, Douai, 1614, fol. 13r. 494 Léopold DELISLE, Anonymes, auteurs de divers recueils d'exemples, dans Histoire littéraire de la France, p.63

. Consolatione, . Cf, W. Diana, and V. Clement, the pontificate and ideas of an Avignon pope, Cambridge, 1989 (Cambridge studies in medieval life and thought : Series 4, après des documents vaticans, dans Annales de la Société d'émulation de Bruges, t. LVI, pp.207-1350, 1906.

L. Nicolas, . Unamur-ehess, B. London, and . Library, 1-163 -Mühlhausen in Thüringen, Kreisarchiv, 60/18 -München, Bayerliche Staatsbibliohek, 5614, fol. 1-166 -München, Bayerliche Staatsbibliohek, 8132, fol. 1-89 -München, Bayerliche Staatsbibliohek, 8344, fol. 1-120 -München, Bayerliche Staatsbibliohek, 28204, fol. 200v-344r -Nürnberg, Germanisches Nationalmuseum, Cent. III 82, fol. 113r- 179r -Poznan, Miejska Biblioteka Publiczna im, Edwarda Raczynskiego, vol.140, issue.17, pp.139-148, 19909-08-02.

B. Wroc?aw, . Uniwersytecka, B. Fwroc?aw, and I. F. Uniwersytecka, Biblioteca Uniwersytecka, I F 745, fol. 132-256 -Wroc?aw, Biblioteca Uniwersytecka, I F 746, fol. 81-182 -Wroc?aw, Biblioteca Uniwersytecka, I Q 262, fol. 217-346 -Wroc?aw, Biblioteca Uniwersytecka, I Q 337, fol. 106-232 -Bamberg, Staatsbibliothek, Msc. Theol. 16, fol. 153-305 (pseudo) -Bernkastel-Kues, Bibliothek des Sankt Nikolaus-Hospitals, 128, fol. 167-264 (pseudo) -Cambridge, University Library, Ff I 14 (pseudo) -Graz, Universitätsbibliothek, 322, fol. 120v-151 (pseudo) -Melk (pseudo) -Wroc?aw, Biblioteca Uniwersytecka, I F 697 (pseudo) Mentions médiévales -Corpus catalogorum Belgii..., t. II : 86,59 ; t. IV : 85,47, 75 -Corpus of British medieval library catalogues..., SS1/1159d-e ; SS1.1203c -Mittelalterliche Bibliothekskataloge Deutschlands und der Schweiz IV-II : 748, Anm. 29 -Mittelalterliche Bibliothekskataloge Österreichs..., t. I : 367, pp.678-180, 1103.

-. Éditions-incunables, J. Herolt, G. Et, and . De-marnef, Sermones de tempore per circulum anni; Sermones de sanctis per -circulum anni; Promptuarium exemplorum secundum ordinem alphabeti; Promptuarium de miraculis Beate Marie VirginisISTC : ih00102000) -JOHANNES HEROLT, Sermones de tempore per circulum anni; Sermones de sanctis per circulum anni; Promptuarium exemplorum secundum ordinem alphabetiISTC : ih00103000) -JOHANNES HEROLT, Sermones de tempore per circulum anni Sermones de tempore per circulum anni; Sermones de sanctis per circulum anni; Promptuarium exemplorum secundum ordinem alphabeti; Promptuarium de miraculis Beate Marie Virginis, [Anton Koberger], Nuremberg, 1492 (ISTC : ih00116400) -Johannes TrechselISTC : ih00116500) -[Martin Flach (imprimeur de Strasbourg)], Strasbourg, 1492 (ISTC : ih00117000) -[Heinrich Quentell], Cologne, 1492 (ISTC : ih00118000) -JOHANNES HEROLT, Sermones de tempore per circulum anni; Sermones de sanctis per circulum anni; Promptuarium exemplorum secundum ordinem alphabeti; Promptuarium de miraculis Beate Marie VirginisISTC : ih00119000) -[Perrinus Lathomi?] aussiISTC : ih00120000) -JOHANNES HEROLT, Sermones de tempore per circulum anni; Sermones de sanctis per circulum anni; Promptuarium exemplorum secundum ordinem alphabeti; Promptuarium de miraculis Beate Marie VirginisISTC : ih00123000) Éditions modernes -[France], après 1500 (ISTC : ih00123500) -Claudius Duvost, ISTC : ih00098000) -Fratres Domus Horti Viridis ad S. Michaelem, RostockISTC : ih00122000) -[Jean de Vingle], [Lyon], 30 juillet 1497 (ISTC : ih00122400) -JOHANNES HEROLT, Sermones de tempore et de sanctis una cum promputario exemplorumISTC : ih00122500) -Jean PivardISTC : ih00122600) -Jean MaurandISTC : ih00123600) -Quentel, Cologne, 1510 -Julian Notary redivivus seu sermones Discipuli quadragesimales et festivales, cum Promptuarius exemplorum : opus ante trecentos annos a ? sacerdote ordinis praedicatorum conscriptum, B. Elers, pp.7-1474

J. Herolt-semble-Être-né-dans-le-troisième-quart-du-xiv-e-siècle, Sa vie s'est passée à Nuremberg ; il y est confesseur du couvent de Sainte-Catherine en 1436, prieur du couvent dominicain en 1438 avant de retourner à Sainte- Catherine pour y être vicaire général en 1451 Il meurt en août 1468 à Ratisbonne. Son oeuvre important et axé sur la catéchèse et la prédication a pour objectif la propagation du message chrétien à travers la mise à disposition d'outils parénétiques accessibles et faciles d'usage. Parmi les ouvrages du Discipulus, on trouve un catéchisme (De eruditione Christi fidelium seu De doctrina christiana, composé en 1416), des recueils de sermons 512 , deux postilla 513 , un recueil d'annonces pour les fêtes des saints, p.1434

J. Herolt-donne-le-titre-de, Promptuarium exemplorum discipuli à son recueil dans son introduction Le mot promptuarium se retrouve dans deux autres de ces oeuvres, dont le Promptuarium de miraculis Beatae Mariae Virginis 511 Les informations du présent point sont tirées, sauf mention contraire, de Xavier HERMAND, Les méthodes de travail d'un compilateur d'exempla du XV e siècle, pp.255-293, 1994.

L. Sermones-discipuli-de-tempore, Sermones comunes omni tempore praedicabiles Sermones communes de sanctis composés en 1418 et augmentés en 1430 ; les Sermones de sanctis (1434) ; ceux du Quadragesimale (1435) ; les Sermones discipuli super evangelia dominicalia et de sanctis secundum sensum litteralem (1437) On trouve aussi un recueil en allemand intitulé Der Rosengart présent dans le ms

D. K. Ian, Éditions critiques - Traductions manuscrites Allemand -Augsburg, Universitätsbibliothek, III 1 8° 3, fol. 71r-71v -Augsburg, Universitätsbibliothek, III 1 8° 9, fol. 146v-149r Traductions éditées - Bibliographie -HERMAND, Xavier, Un recueil d'exempla du XVe siècle Louvain-la- Neuve, 1992 (Mémoire) -HERMAND, Xavier, Les méthodes de travail d'un compilateur d'exempla du XV e siècle : Jean Hérolt et le Promptuarium exemplorum, dans Archivum fratrum praedicatorum A Harvest of Medieval preaching. The sermon books of Johann Herolt, savoir les Postilla Discipuli super epistolas dominicales et de sanctis secundum sensum litteralem (1439) et les Postilla Discipuli secundum sensum litteralem super officium missae et super epistolas et evangelia per Quadragesimam Scriptores Ordinis Praedicatorum medii aeviDiscipulus), s. l., 2009 -WELTER, Jean-Thiébaut, L'exemplum dans la littérature religieuse et didactique du Moyen Age, pp.255-293, 1468.

U. Erlangen, Clm 5614 ; Nürnberg, StB, Cent III 82 De plus, sur la couverture de ce dernier manuscrit, on lit : Anno domini MCCCCXXXV iste liber (ligatus est) [ajouté dans le champ] per fratrem Conradum Forster de Onoldspach ordinis predicatorum. Le Promptuarium exemplorum date donc d'avant cette date. En outre, les Sermones de sanctis, Theol, vol.15, pp.82-135

G. Le, G. Jean-thiébaut, W. , and L. .. 'exemplum, miracles de 521 Les informations du présent point sont tirées, sauf mention contraire Des informations supplémentaires se trouvent peut-être dans les neuf mètres courants d'archives d'Alfons Hilka conservés par la Staats-und Universistätsbibliothek Göttingen, Cf. Hans Helmut CHRISTMANN, Leistung und Schicksal eines Philologen. Der Romanist Alfons Hilka als Erzählforscher, Mittellateiner und Textherausgeber, dans Johannes JANOTA e. a. (éd.), Festschrift Walter Haug und Burghart Wachinger, pp.405-406, 1992.

J. Notre-dame and . De-vitry-et-Étienne-de-bourbon, Les exempla sont généralement de type dévot

À. Suivre-le-prologue, ce recueil serait une aide à la prédication. Le format du manuscrit 523 (290 x 203 mm) laisse penser à une utilisation sur place

A. Petretus, D. Regio, and . De-regio, Magnum speculum exemplorum, ex plusquam octoginta auctoribus, pietate, doctrina, et antiquitate venerandis, variisque historiis, tractatibus et libellis olim excerptum, Magnum speculum exemplorum Venise, 1608 PETRETUS DE REGIO (éd.), Cologne Henrico Gran germano circa annum Domini 1480, pp.1605-1610

?. ?. Russe-b?????????, ??????? ??????? (?? ??????? ??????? ?????????? ?????????? XVII ????), p.1884

R. Bibliographie-alsheimer and S. Exemplorum, 961-968 -KRUITWAGEN, Bonaventura, Le speculum exemplorum (Deventer 1481) entre les mains de Savonarole a Brescia, dans Studi e testi, Thiébaut, L'exemplum dans la littérature religieuse et didactique du Moyen Age, pp.209-244, 1927.

V. Maarten, . Heijden, and R. Bert, deux proverbes en hollandais (X 17, X 27) et l'allusion dans le recueil à des libri teutonici qui font référence non à l'Allemagne mais au langage «thiois» 545 . Surtout, l'auteur insiste sur la Congrégation des Frères de la Vie Commune et celle des Chanoines réguliers de Windesheim, et ne tarit pas d'éloges sur Geert Groote, Thomas a Kempis et Florent Radewyns 546 Franciscan authors, 13 th -18 th century : a catalogue in progress, on trouve en effet dans la section X beaucoup de mentions relatives aux villes de ce pays Sape van der Woude l'attribue à Jean Busch 547 , chanoine régulier de Windesheim ayant 538 Robertus Caracciolus de Licio dans, 1495.

. Ibid, Het Speculum exemplorum, dans Bijdragen voor de geschiedenis van het bisdom van Haarlem, Cf. IDEM, vol.29, pp.20-21, 1905.

V. Sape, J. B. Woude, . Voir, L. Bertram, and J. Busch, Windesheimer kloosterreformator en kroniekschrijver, Edam, 1947, p. 154 et suivantes, 2005.

.. Grégoire-le-grand, Dialogorum libri quatuor de miraculis Patrum Italicorum (GGDi), p.51

.. Pierre-le-vénérable, Liber de miraculis (PVLM), p.59

T. Herbert-de, Liber visionum (HTLV), p.74

.. Herbert-de-torrès, Liber visionum et miraculorum fratrum Ordinis Cysterciensis : version courte écrite par un anonyme bavarois, p.78

L. Engelhard-de and . .. Wechterswinkel, Miracles exemplaires pour les nonnes de, p.79

.. Conrad-d-'eberbach, Narratio de initio Cisterciensis ordinis (CENI), p.82

F. Gérard-de, Vitae fratrum (® avant 1250, après 1255), p.127

. Recueil-du-ms, B. London, and .. , Royal 7 D I, fol, pp.61-139

.. Étienne-de-bourbon, Tractatus de diversis materiis predicabilibus, p.147

.. Godefroid-de-anselmis-de-pontevico, Pantheon, version abrégée du Tractatus de diversis materiis predicabilibus, p.151

C. Le-jeune-de-halberstadt and .. , Tripartitius moralium (2 e partie), p.272